Hemorajik Septisemi/Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Geçenlerde Olcay Hocamız'ın yaşadığı trajediden sonra "Hemorajik Septisemi/Sepsis" hakkında bir yazı yazmaya karar vardim... Aşağıda bu yazıyı bulacaksınız...

Balıklarda deri altı kanamalarının iki sebebi olabilir... Bunlardan ilki çarpma ve darbeler sonucunda ortaya çıkan kanamalardır... Bunların balığınızın kendisi dışında hiçbir zararı yoktur... Diğeri "sepsis" adını verdiğimiz durumun göstergesi olan kanamalardır... Sepsis, bir canlının vücudunn çok büyük bir kısmının bakteriler ya da virüsler tarafından istila edilmiş olması durumudur...

Çarpma/darbe sonucu yaralanmalar ile sepsis kaynaklı deri altı kanamaları ayırmanın kolay bir yolu vardır... Yaralanmalarda kanamalı bölgenin üzerinde ezik, çizik ya da sıyrılma gibi bir durum olmalıdır... Sepsis'de erken dönemde kanamalı bölgede deri üzerinde belirti yoktur, geç evrede ise ölü balığın çürüdüğünde deri ne hal alıyorsa öyle bir durum söz konusu olur... Adeta (ki aslında adeta değil gerçekten öyledir) kanamalı bölgenin üzeri çürümüş et gibi görünür... Diğer bir ayırıcı husus da yaralanmalarda kanamanın çok dar bir alan ile sınırlı kalması gerekir... Sepsisde ise kanam yaygındır, balığın hem başında hem kuyruğunda, hem solungacında hem başında, hem sağında hem solunda aynı anda olabilir...

Balıklarda sepsis genellikle deri, yüzgeç, kas, kalp, böbrek, karaciğer, dalak, bağırsak ve beyin tutulumu ile karakterizedir... Bazı balıklarda birincil tutulum alanı beyin olabilir... Bu durumdaki balıklar genellikle havale geçirip başka belirti olmaksızın, hızlı bir şekilde yani aniden ölürler...
Sepsisin iki nedeni vardır: Bakteriler ve virüsler...
BAKTERİYEL SEPSİS:
Bakteriler özellikle dirençsiz yakaladıkları ve/veya yatkınlığı olan canlılarda sepsise neden olurlar... Sepsise neden olabilecek bakterilerden belli başlı bir kısmı sadece kendini deri altı kanamaları ile gösterir... Bunlar -önem ve kaşılaşılabilirlik sırasına göre- Aeromonas hydrophila, Pseudomonas fluorescens, Vibrio sp., Edwardsiella tarda, Edwardsiella ictaluri, Aeromonas salmonicida, Streptococcus iniae...

Şimdi bu bakterileri, özelliklerini ve ilişkili oldukları hastalıkları inceleyelim...

Aeromonas hydrophila

Çoğu tatlı su türünü etkileyen ve genellikle stres ve aşırı kalabalıklığı fırsat bulan bir bakteridir... En önemli bulgusu derialtı ve yüzgeçlerde kanamadır... Bunun yanı sıra ağızda ve kaslarda da kanam görülebilir... Deride çürüme şeklinde yaraların bulunması da bulgulardan biridir... Bunların dışında gözler ve karın şişebilir... Temelde karın şişliğinin nedeni böbrek ve dalağın büyümesi/şişmesidir... Hastalık su ya da hasta balık yolu ile bulaşmaktadır... Japon balıkları başta olmak üzere tüm sazansılar bu bakteriye karşı çok hassatır ancak bu bakteri diğer tatlı su türlerini de etkileyebilir...

Derisinde çürüme öncesi çıkıntılar oluşan bir sazan

Aeromonas hydrophila insanda da temas edilen yüzeylerde deri/derialtı lezyonları oluşturabilir:

Kol - Miyonekroz
Kol - Selülitit
Bacak - Ektima gangrenozum

Aeromonas hydrophila içme sularında çok az miktarda yani enfeksiyona neden olabilecek dozun çok ama çok altında bulunabilir...

Pseudomonas fluorescens


Pseudomonas fluorescens sepsisinin bulguları Aeromonas hydrophila'nınki ile aynıdır...

Bağışıklık sistemi çökmüş kişiler (örneğin, kanser tedavisi gören hastalar) haricinde insanlarda hastalığa yol açmazlar...

Vibrio sp.

Özellikle V. alginolyticus, V. anquillarum ve V. salmonicida balıklarda sepsise yol açmaktadır... Vibrio sp. sepsisinin bulguları hemen hemen Aeromonas hydrophila'nınki ile aynıdır... V. anquillarum sepsisinde gözlerde de kanam olabilir... Bunların dışında V. damsela sepsisi tuzlu su balıkları olan Damselfish'lerde (Bkz. aşağıdaki resimler) derialtı kanama ve deri çürümelerine benzer bulgular ile kendini gösterir... Somon balıklarında ise V. salmonicida soğuk su ortamında sepsise yol açabilir...

V. anquillarum kaynaklı gözlerde kanama
Damselfish


Edwardsiella tarda

Edwardsiella tarda sepsisinin bulguları hemen hemen Aeromonas hydrophila'nınki ile aynıdır ancak bu sepsisten etkilenen balıklar değişiklik göstermektedir... Edwardsiella tarda daha çok kanal kedi balıklarını (Ictalurus punctatus) etkilemekle birlikte japon balıkları, Notemignus crysoleucas, iri ağızlı siyah levrek(Micropterus salmoides) ve Kedi/Cüce yayın balığı (Ameiurus nebulosus)'nı da etkilemektedir... Bunun yanı sıra Asya'daki çoğu yılan balığı da E. tarda sepsisine yatkındır... Hastalanan balıklar vücutlarının bir kısmının kontrolünü kaybedebilirler...

Edwardsiella ictaluri

Edwardsiella ictaluri sepsisinin bulguları hemen hemen Aeromonas hydrophila ve diğer bakterilerinki ile aynıdır ancak bu sepsisten etkilenen balıklar "fingerling" ve "yearling" kedi balıkları başta olmak üzere sadece kanal kedi balıklarıdır... Diğer sepsislerden ayırıcı olarak hastalığın ileri evrelerinde balıkların alınlarında yani gözlerinin arasında kalan boşluğun biraz yukarısında delik/derin yara benzeri bir lezyon oluşmaktadır...

Fingerling Kedi Balığı


Karında şişlik

Aeromonas salmonicida

Aeromonas salmonicida japon balıkları ve koiler başta olmak üzere çoğu sazansıları etkilemktedir ancak diğer tatlı su balıklarının da etkilenmeriski bulunmaktadır... Aeromonas salmonicida sepsisi Aeromonas hydrophila ve diğer bakterilerden kaynaklanan sepsislerden farklı olarak daha çok kas dokusunu tutmaktadır... Bunu daha sonra deri de yaygın yaraların açılması izlemektedir... Derialtı kanama görülebilir de görülmeyebilir de... Bunların dışında iç organların şişmesine Aeromonas salmonicida enfeksiyonunda daha çok rastlanmaktadır...


Streptococcus iniae

Diğer bakterilerden kaynaklanan sepsisler ile benzer bulgular taşır...

VİRAL SEPSİS:

Viral sepsisten sorumlu olan virüs VHSV (Viral hemorrhagic septicemia virus)'dir... Hastalığın bulguları bakteriyel sepsislere benzemekle birlikte gözlerde de kanama olması, hasta balıkta uyuşukluk halinin daha baskın olması ve vücut renginde belirgin koyulaşma ile farklılaşmaktadır...

TEDAVİ:

Bakteriyel hemorajik septisemi/sepsis de tedavi de mutlaka aminoglikozid grubundan antibiyotikler kullanılmalıdır... Bu antibiyotikler bakterilerin yaşamsal protein sentezinde rol oynayan ribozomlarını hedeflemektedir... Ancak bu antibiyotikler iç kulak ve yatay/yanal organda fonksiyon kaybına neden olabilirler... Bunu önlemek için tedavi sırasında Magnezyum ve/veya B vitamini takviyesi mutlaka yapılmalıdır...

Aminoglikozid antibiyotikler üzerine ayrıntılı bilgi:

Başlıca aminoglikozid antibiyotikler:

Streptomisin
Gentamisin
Kanamisin
Neomisin
Tobramisin
Amikasin
Netilmisin

Viral hemorajik septisemi/sepsisin tedavisi yoktur... Yapılabilecek şeylerin başında balığın savunma sistemini güçlendirmek için multivitamin takviyesi gelmektedir...

Hem bakteriyel hem de viral hemorajik septisemilerde havale riski çok yüksek olduğundan akvaryum suyunun sıcaklığı kesinlikle artırılmamalıdır... Yalnız soğuk su ortamında daha aktif olan bazı sepsis etmenlerinin (bkz. yukarı) tedavisinde su sıcaklığının artırılması gerekmektedir...

Ana Kaynaklar:

Bacterial Diseases of Fish

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Abdullah Abi ''Hoca''lık ünvanını hakediyorsun. Bu ne yaa ? Resmen bilgiye boğdun bizi. Teşekkür etmekten başka bişey bırakmıyorsun. En içten dileklerimle teşekkürler.


Saygılar...

 

Temel Hocam, Hüseyinciğim ben teşekkür ederim... Yeter ki bu illet başkalarının başına gelmesin...

Bu arada yukarıda yazmayı unutmuşum ama Olcay Hocam'ın başlığında da sabit, bu hastalığa yakalanan balıklar derhal akvaryumdan çıkarılmalı ve ayrı bir tankta tedavi edilmeli ve çıktığı akvaryumdaki balıklara da tedavi uygulanmalı... Hastalık çok bulaşıcı olduğundan hastalığın görüldüğü tanktan hiçbir balık başka balıkların yanına koyulmamalı... Ve hasta balık ve hastalıklı akvaryumlarla uğraşırken akvaristler mutlaka eldiven giymeli...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Kanki harika bir anlatım olmuş.İçeriğinde ki bilgilerde çok değerli , eline emeğine sağlık... Senden bunlara maruz kalınmaması için alınabilecek tedbirlerle ilgili bir çalışmada istiyoruz.. Tekrar ellerine sağlık.. :helalolsun:

 

Abdullah hocam bu kıymetli bilgiler için çok teşşekür ederim.

Hocam benim balıklarımda aynı böyle olmuşlardı

Ancak hocam hala akıl sır erdiremediğim nokta;10 dk önce hiçbir hastalık belirtisi olmadan,10 dk sonra balığın hertarafı kan revan içinde kalıyordu huh:

Bu resimdeki balık mesela belli hasta olduğu.Ama benimkilerde zerre kadar belirti olmadan,ani bir şekilde ölüyorlardı ve balığın hertarafından resmen kan fışkırıyordu ve anında çürüyordu.

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Paylaşım çok güzel.Teşekkür ederim benim anladığım bu hastalık baya iyileştirmesi zor bir hastalık.Bir anda balıklarınızın çürüyerek ölmesi enteresan Olcay bey.Umarım karşımıza çıkmaz.

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Olcay Hocam,senin balıkların sepsisten dolayı nöbet geçirdi ve öldü.O yüzden,aniden ölümlerine tanık oldun.
Teşekkür ederim Abdullah Abi.Olcay Hocamızın başına gelen üzücü olaydan böyle bir makale tarzı yazı çıkması gerekiyordu zaten.Eline sağlık...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Kanka ve diğer arkadaşlar,

Maalesef bu bakterilerden özellikle Aeromonas hydrophila ve Pseudomonas fluorescens içme sularımızda bulunuyorlar ve yine ve daha büyük maalesef ki klora karşı daha dirençliler... Daha önce Olcay Hocam'ın yaşadığı trajedide de dile getirmiştim, su arıtmalarında hedef insan sağlığı olduğundan klor kullanımında ilgili/ilgisiz bakterilerin sayısının insan sağlığı için tehdit oluşturmayacak seviyelere indirilmesi hedefleniyor... Keza bu da başarılıyor... Bir ara İstanbul içme sularında aşırı Klor kullanılıyordu, ancak özellikle Çapa'da bulunduğum zaman şahit olduğum ve daha sonra basından da takip ettiğim üzere bu yüksek Klor düzeyleri nedeni ile özellikle 3-6 yaş civarı çocuklarda klora bağlı karaciğer hastalıkları (toksisite) gelişti... Bunun üzerine büyük ihtimalle Sağlık Bakanlığı Belediye'yi uyardı ve klor seviyelerini düşürttü... İşte bundan sonraki dönem biz çeşme suyunu dinlendirip akvaryumlarında kullanan akvaristler için facianın kapımızda dolaşmaya başladığı dönem oldu...

Aeromonas ve pseudomonas'ların tamamen ölmesi için gerekli klor düzeyinin çok altında klor kullanılması ve ayrıca bu iki bakteri cinsinin klora aşırı dayanıklı olmasının üzerine bizim çeşme sularından klor tamamen uçsun diye suları uzun süre bekletip/dinlendirip kullanmamız facianın zeminini teşkil ediyor... Çünkü bu süreçte ilk gelen sudaki klor düzeyi nedeniyle diğer bakterilerin ölmüş olması Aeromonas ve Pseudomonas'ları rakipsiz bırakıyor ve bu iki cins bakteri rekabetin bulunmadığı ortamda çok ama çok hızlı bir şekilde üreyebiliyor... Bunun önüne geçebilmek için aşağıdaki önlemler alınablir...

1. Çeşme suları kullanımlarından en çok 2-3 gün önce doldurulmalı ve dinlendirilmeye başlamalı...
2. Dinlendirme için çok büyük kaplar/tanklar kullanılmamlı... Bu çok önemli... Su değişimi bittiğinde elinizde kalan su varsa hemen yok edilmeli... Çünkü kalan suyun içinde de Aeromonas ve Pseudomonaslar üremiştir ve bu eski suyun üzerine dinlenmek üzere yeni su koymanız sakıncalıdır... Anında yeni konan suda da üremeye başlayacaklardır ki zaten iki su birbirine karışmış olacak...
3. Mümkünse uzun süre dinlenecek olan suların içine PS (penisilin-streptomisin) karışımı koyulmalı... Bu olmasa bile streptomisin ya da başka bir (özellikle ucuz aminoglikozid antibiyotik) koyulabilir...
4. Su değişiminden sonra kalan sulara (eğer miktar ziyan edilemeyecek kadar çoksa) klor eklenebilir...

Bir diğer unsur ise hemen bütün bakterilerin ve VHSV virüsünün hasta balıklar aracılığı ile gelebileceğidir... Aldığımız balıklar hasta olmayabilir ancak o an için hastalığın etkilerini göstermiyor (asemptomatik ya da pre-semptomatik) olabilirler.... Diğer taraftan hastalığı tanlklarındaki hasta bir balıktan henüz yeni kapmış olabilirler... Bu nedenle akvaryumculardan balık alınırken tankta deri-altı kanamaları olan ya da gözlerinin biri ikisi veyahut karnı şişmiş, ve dahi derisinde çok sayıda açık yarası olan balıklar olup olmadığına dikkat edilmeli... Böyle bir durum söz konusu ise kesinlikle o akvaryumdan farklı türde bile olsa balık alınmamlıdır... Aslında sadece Hemorajik Sepsis açısından değil her türlü hastalık için bu uygulama yapılmalıdır...

Herkese sağlıklı balıklar dilerim...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Abdullah hocam;biliyorsun benim akvaryumlara hastalık vurmuştu.Şimdi o akvaryumlardan birine yavru koymam gerekli fakat korkuyorum :hink: Hocam akvaryumu 20 gün önce komple boşaltmıştım ve hiçbir işlem yapmadan öylece boş duruyordu.Bu bakteri hala akvaryumda canlı kalabilirmi? Yada kaldıysada yeni ekleyeceğim suda üreyebilirlermi ? Bu akşam tabana iki kova su koydum,1,5 kg kaya tuzu ve epey bir metilen mavisi döktüm.Bir iki gün bu şekilde beklettikten sonra o suyla akvaryumun heryerini ve içindeki kafa motoru vs gibi ekipmanlarıda bunla yıkamayı düşünüyorum.Ancak korkularım var.Bu hastalıkmıdır bakterimidir siz daha iyi bilirsiniz. Bukadar dezenfektasyon işlemi yeterli gelirmi bu bakteriye karşı.Yada başka ne yapabiliriz emin olmak için ? huh:

Valla artık riske atacak balığımda sabrımda kalmadı :hasta: Bu bakteriyi akvaryumdan çıkartamazsam bu yavrularımda ölür.Ondan sonra görün benim halimi ateş:

Akvaryumu kurduktan sonra ilk önce içine bir iki tane yavru koyacağım ve birkaç gün besleyip durumlarını gözlemledikten sonra diğer yavrularıda ekleyeceğim. Ne olur ne olmaz.

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Olcay Hocam,

Akvaryumda ıslaklık kalmadı ise hiç korkmanı gerektirecek bir durum yok... Yalnız eğer seninkilere vuran bakteri değil de virüs ise o zaman sorun olur... Çünkü virüsler canlıların bulunmadığı ortamlarda kristalize olurlar ve sonsuza kadar bu şekilde kalabilirler, müdahale edilmedikçe...

Bence en güvenilir olanı akvaryumunu çamaşır suyu ve deterjan karışımı ile hiçbir kıyısı köşesi kalmayacak şekilde yıkamak ve ondan sonra defalarca durulamak ki hiç bir sabun/kimyasal artığı kalmasın... Şahsen ben bunu ciddi enfeksiyonlardan sonra kendi akvaryumlarımda uyguluyorum ve şu ana kadar hiç sorun yaşamadım... naz:

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Abdullah hocam;işte tamda aradığım cevap buydu. :helalolsun:

Ben hep karadüzen,bildiğinden şaşmayan ve uygulayan biriyim.Ve bugüne kadarda bu son bir yıl hariç,kayda değer bir kayıp yaşamamıştım.

Eğer bunca makele virüs,bakteri vs okumamış olsaydım,çoktan elime çamaşır suyu,detarjan,kezzap ne buldumsa akvaryuma girişmiştim. Demekki öyle yapmış olsaydımda doğruyu yapmış olacaktım. huh: Gözünü seveyim kara düzenin Eee nede olsa eski toprak sayılırız

Hocam;akvaryumu boşaltmıştım fakat, dibinde 2-3 cm su kalmıştı.Yani tam kuru değildi.Ayrıca sumpta yarıya kadar su vardı.

Ben akvaryuma bir önceki yazımda belirttiğim gibi müdahele ettim ve yarın yada öbür gün o suyla yıkamayı ve ardından iyice durulamayı düşünüyordum. Peki bu durumda öneriniz nedir ? Bu suyla yıkayıp durulamam yeterlimi yoksa çamaşır suyu,detarjan,tuz ruhu ne buldumsa akvaryuma girişeyimmi ? huh:

Saygılar.

 

Ben de başka bir formül buldum:

~%4'lük çamaşır suyundan 19 lt (1 damacana) suya 10 ml (enjektörle) çamaşır suyu koyulabilir... Etkisinin geçmesi için gerekli süre ~1 hafta...

Herkese sağlıklı balıklar...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Olcay Hocam hiç riske girme ve acele de hareket etme... Çamaşır suyu, deterjan karşımı ile akvaryuma giriş ve her tarafını yani sumpunu falan bile iyice temizlediğinden ve daha sonrasında iyice duruladığından emin ol...

Dediğim gibi seninkilerin ölüm nedeni özellikle bakteri değil de virüs ise ancak bu yolla kurtulabilirsin... Keza aynı yöntem bakteriler için daha bile fazla etkilidir...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Abdullah hocam;

acele etmeyeyim diyorum ama;balıklarımın ölmeye başladığı tarihten itibaren kalan sağları kurtarmak için 5-6 cm boylarında 350 tane kadar yavrumu Suat ın akvaryumuna taşıdım.O hacimdeki bir akvaryumda o sayıda ve o boydaki balıklar o akvaryumda çok fazla dayanamaz ve ölümler başlar.Ve öylede olmaya başladı zaten.Bu son üç gündür günde üçer beşer ölmeye başladılar :hasta: Yani acilen o balıkları geniş hacimli bir tanka almam lazım ve malum akvaryumlarıma hastalık vurmuştu. Acele etmek zorundayız yani. Yarın akvaryumu temizlesem,su doldursam,ekipmanları çalıştırdıktan sonra iki gün sonra deneme amaçlı iki balık atsam,ve 3-4 gün o attığım balıkları gözlemlesem,derken bu süreç en iyi ihtimalle bir hafta sürer :hasta:



Kısaca hocam, ben kaya tuzu,metilen mavisi vs hiçbirşey dinlemeden yarın akvaryuma çamaşır suyu,deterjanla birgüzel girişeyim ve iyice durulayıp suyunu doldurayım. Uygunmudur hocam ?

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Uygundur Olcay Hocam...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Teşekkür ederim hocam.

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Birşey değil Olcay Hocam... Allah balıklarına uzun ömürler versin, birlikteliğinizi daim kılsın... Amin...

 

Hemorajik Septisemi/Sepsis: Ölü/Ölmekte Olan Balıkta Derialtı Kanaması Var mı?

Basmakalıp bilgilerin herkesin anlayabileceği dilde bilimsel açıklamasının yapıldığı ve benimde takıldığım bir konuydu.Eline sağlık Abdullahçım.. Başlığı su konusuna dikkat çekecek bir başlıkla değişmek istermisin ?