Karayip Mercan Resiflerini işgal eden Mikrop

Selamlar,

Hep gıpta ile okuyorum forumda paylaşılan bilgileri, birazda katkı yapıp (zor ama) borcumu ödemek istiyorum.

Madem bir deniz akvaryumu kurmaya hazır değilim bende güncel, ,ilgi çekici okyanus hayatı konusunda rastladığım makaleleri Türkçeleştirip zaman zaman portalda paylaşmaya karar verdim.

Makaleyi mümkün olduğu kadar değiştirmemeye çalışacağım. Bir hatam olursa üstatlardan düzeltmelerini rica ederim. Bu memnuniyet verici olur benim adıma.

Nat-Geo makale linki:

http://phenomena.nationalgeographic.com/2015/06/02/the-microbe-that-invaded-caribbean-coral-reefs/

Karayip Mercan Resiflerini işgal eden Mikrop:

Florida bataklıklarına kadar gelen ve önüne çıkan ağzına layık memelileri boğan dev Güneydoğu Asya pitonlarını düşünün. Güney Amerika'dan Avustralya'ya kadar giderken yolda önüne çıkan kuş yumurtalarını ya da diğer küçük kurbağaları yiyen dev kurbağaları düşünün. Yada dünyanın hemen her yerinden gelen ve yoluna çıkan savunmasız lokal kuş türleri ile beslenen sıçanları düşünün. Her biri istilacı türlere güzel birer örnek olabilirler.

Alın size bir tane daha. Hemde bu sefer farklı. Bu mikroskobik bir alg türü olan Symbiodinium trenchii.
Pitonlar, kurbağalar ve sıçanların aksine, bu küçük kahverengi değersiz mücevherler oldukça iyi huylu ve hatta yararlı görünüyorlar. Mercanların hücrelerinde yaşayıp, güneş ışınlarından şeker üreterek onlara besin sağlıyorlar. Söz konusu algler bu işi kendi ana sularında yani Hint-Pasifik okyanusunda icra etmektedirler. Ama son zamanlarda bu algler bir yolunu bulup dünyanın öbür ucundaki Karayiplere kadar geldiler ve istilacı bir türün bütün karakteristik özelliklerini taşıyorlar.

Pennsylvania State Üniversitesinden Tye Pettay'in araştırması bize gösterdi ki S.trenchii büyük miktarda Karayip mercanlarına yayılmış durumda. Yuvaladıkları mercanlara besin sunarken yerli hemcinsleri kadar cömert olmadıkları fark edilmiş durumda. Özellikle ısı, kirlilik ya da hastalıktan muzdarip bölgelerde daha yaygın olduğu gözlemlendi. Zayıf bir bünye arayan fırsatçı bir enfeksiyon gibi bütün dünyayı taradı. Bilimsel araştırmanın sahibi Todd LaJeunesse'ye göre bütün karayiplere yayıldı ve hiç bir yere gitmiyor.

Mercanlar, Symbiodinium algleri ile ortak bir yaşam süren, iğneli hayvanlardır. Bu müttefiklik(symbiontlar), mercanlara bir resifi inşa etmek için gerekli enerjiyi verir. Ama eğer okyanus çok ısınırsa, mercanlar yerleştikleri symbionlarını renk ve enerji kaybederek terk eder. Bu sebepten dolayı beyazlama(bleach) yaşanır. Eğer bu formda uzun süre kalırlarsa yaşamlarını kaybederler.

Ama bir çıkış yolu var. Bazı Symbiodinium türleri yerleştikleri mercanları sıcağa ve stresli koşullara daha toleranslı hale getirirler. Eğer bir mercan alg partnerini daha sert bir türle değiştirirse hayatta kalma şansı artar.

2005 te olan şeyde buydu. O yıl, karayipler oldukça sıcak havalarla karşılaştı ve bunun sonucu olarak %80 den fazla bir oranda mercanlar beyazladı. Bu bir felaketti fakat S.trenchii için bir fırsattı. Beyazlamadan önceki aylarda, LaJeunesse bu algi %1 den az bir orandaki mercanlarda gördü. Beyazlama esnasında %20 sinde gördü. 'Şiddetli bir biçimde stresli mercanlarda gözlemledim ve bunu başka hiç bir yerde görmedim' diyerek yorumladı.

Uzun araştırmalar sonunda LaJeunesse'nin ekibi, S.trenchii 'nin dünyanın farklı yerlerinde farklı şekillerde davranışlar sergilediğini keşfetti. Hint-Pasifik okyanusunda, genetik olarak farklı bir popülasyonları bulunmaktadır ve milyonlarca yıl olmasalar bile muhtemelen yüz binlerce yıldır oradalar. Tabii ki yalnız değiller. S.trenchii köken olarak ''Clade D'' familyasının bir parçasıdır ve hepsi farklı tip mercanlara yerleşen türleri vardır.

Karayiplerde işler biraz farklıdır. S.trenchii Clade D familyasından tek türdür ve birçok farklı tür mercanda görülür. Bu popülasyonda absürd derecede küçük genetik farklılıklar görülür. Yüzlerce kilometre uzaklıktaki okyanus bölgelerinde bile S.trenchii neredeyse aynıdır. Bu sanki klonlar denizine bakmak gibidir.

S.trenchii'nin bir şekilde gemilere otostopçuluk yaparak son birkaç 10 yılda Karayiplere kadar geldiği tahmin edilmektedir. Daha sonra bütün bölgeye yayılıp, bölgesel mercanların yaşadığı olumsuzluklardan fayda sağlayarak kendini göstermiştir. LaJeunesse zavallı Karayiplerin yüzey sıcaklıklarındaki anormalliklerden, kirlilikten ve artan insan popülasyonundan etkilendiğini söylemektedir ve eğer yüzyıl önce bu yaşanmış olsaydı S.trenchii'nin bu kadar başarılı olamayacağını söylemektedir.

Ancak artık geri dönüşü yok, başarılı oldu. Olan oldu; der LaJeunesse. Yapabileğimiz bir şey yok hatta başka birşey yapmak istemeyebiliriz yorumunda bulunur. Ancak diğer istilacı türler gibi tamamen zararlı olduklarını söyleyemeyiz. Elimizde bu türlerin pozitif etkilerini olduğunu gösteren araştırmalar da mevcut. Mesela S.trenchii yi örnek alırsak 2005 teki sıcaklık değişiminde mercanları korumuştur.

Bu iyimserlik bir bulutla gelir.Pettay'ın deneyleri ispatladı ki S.trenchi diğer lokal hemcinslerine göre daha bencil bir alg tir. Türevlerine göre hemen hemen aynı derecede şeker üretir, ama mercan partnerleriyle daha az paylaşır. Bu sebeple mercanlar resiflerini diğer türlerle işbirliklerine göre neredeyse yarı yarıya daha yavaş geliştirir. Tabii ki hiç bir partneri olmasındansa, böyle bir partneri olması daha iyidir. Ama uzun vadede S.trenchii nin oluşturduğu olumsuzluklar sonunda mercanlara ve oluşturduklara resiflere zarar verebilir. Şu an için kimse fayda ve risk arasındaki dengeyi kestirememektedir.

LaJeunesse'nin bilmek istediği S.trenchii'nin mercanlar üzerindeki büyüme oranına etkisidir. Ayrıca onları bu kadar iyi bir istilacı yapan nedir? Ve benzer türlere göre neden daha serttir? Clade D familyasından genleri mükerrer olan tek türdür belki sipekülatif ama belki bununla bir alakası vardır.

Ayrıca diğer mercan biolojistlerinin mikrobiyal mercan-alg simbiyozunun ilişkisine daha çok eğilmelerini istemektedir. Birçoğu bu ortaklıkta seçicinin mercan olduğunu düşünmelerinin LaJeunesse tarafından delice bulunur. Bunu insanların mercanları sevdikleri için kondurdukları bir klişe olduğunu düşünmektedir.

Ama simbiyontlar da oldukça karmaşıktır. Onlar sadece bir bakteri değil çok kompleks organizmalardır. Onların hücrelerinde de bizimki kadar hatta daha fazla hücre vardır. İnsanların ve mercanların genlerinde 20.000 den fazla genom vardır. Symbiodinium'un 40.000 ve 50.000 arasında genom'u vardır. Bu fazlalığın ne işe yaradığı konusunda bir fikrimiz yokken ' Bu evin patronu kim?' diye sorar.

Kaynak:
Pettay, Wham, Smith, Iglesias-Prieto & LaJeunesse. 2015. Microbial invasion of the Caribbean by an Indo-Pacific coral “zooxanthella”. PNAS http://dx.doi.org/10.1073/pnas.1502283112

 

Kim bilir gelecekte belki de yaz aylarında problem olarak karşımıza çıkan sıcaklık artışı sorunu bu alglerin doğru yönlendirilmesi sonucu bizleri soğutucu kullanmaktan kurtarabilir

Çeviri sırasında oluşabilecek anlatım bozuklukları ve imla hataları için şimdiden affola

 

Onur abi çeviri için teşekkür ederim, önemli bir konuya el atmışsın eline sağlık...